Dlaczego palimy papierosy? Nawyk sięgania po wyroby tytoniowe stał się w Polsce popularny po II wojnie światowej, kiedy papierosy były szeroko dostępne, a świadomość na temat ich szkodliwości – bardzo niska.
Obecnie badania potwierdzają, iż zapalenie pierwszego papierowa bardzo często wiąże się z chęcią zaimponowania społeczeństwu (zwykle rówieśnikom) albo wynika z chęci poczucia się jak „prawdziwy dorosły”[1]. Uzależnienie od nikotyny może więc być uznane za chorobę powodowaną między innymi przez czynniki społeczno-psychologiczne. Skąd się bierze z punktu widzenia medycyny i jak je rozpoznać?
Jak dochodzi do uzależnienia?
Dużą rolę w kontekście uzależnień odgrywa tzw. układ nagrody. Oznacza to – w dużym uproszczeniu – że jeśli dana substancja przynosi nam pozytywne odczucia (np. radość, ulgę, poczucie kontroli nad problemami), oczywistym jest, że chcemy po nią sięgać jak najczęściej. Palenie nierzadko też jest reakcją obronną na stres lub chęcią pobudzenia organizmu do działania [2]. O nikotynizmie mówi się jako o tzw. uzależnieniu behawioralnym, czyli związanym z danym zachowaniem, pomimo iż bezpośrednim czynnikiem uzależniającym nie jest sama czynność, a substancja – nikotyna. To alkaloid o działaniu pobudzającym (psychoaktywującym). Wywołuje euforię i pozytywnie wpływa na nastrój. Kiedy zaczyna jej brakować, palacz odczuwa przykre objawy, takie jak rozdrażnienie, smutek, wzmożone napięcie, czasem nawet lęk[3].
Zwiększa się także tolerancja organizmu wobec nikotyny, co oznacza, że palacz potrzebuje coraz większej dawki, aby osiągnąć taki sam efekt. Prowadzi to do coraz częstszego sięgania po papierosa oraz do występowania tzw. objawów odstawiennych.
Jak rozpoznać uzależnienie od nikotyny?
Najczęściej o uzależnieniu mówi się, kiedy dana osoba nie potrafi odmówić sobie papierosa i sięga po niego niemal w każdej sytuacji, która na to pozwala. Aby jednak mówić o nikotynizmie, potrzebne są także inne sygnały ostrzegawcze, czyli wspomniane wcześniej objawy odstawienne. Kiedy palacz nie ma dostępu do papierosów lub z jakiegoś powodu nie może po nie sięgać, mogą pojawić się:
- niepokój i lęk,
- rozdrażnienie i agresja,
- drżenie rąk,
- problemy z koncentracją,
- nadmierny apetyt,
- nadmierna senność lub problemy ze snem[4].
Objawy te nie muszą występować razem – często u palacza pojawia się tylko jeden z symptomów. Najważniejszym sygnałem ostrzegawczym, że być może doszło już do uzależnienia, jest głód papierosa i niemożność zrezygnowania z zapalenia kolejnego, a także potrzeba sięgnięcia po niego w sytuacjach stresujących, kryzysowych, etc.
Bibliografia:
- Benowitz N.L., Hall S.M., Herring R.I. i wsp. Smokers of lowyield cigarettes do not consume less nicotine. N. Engl. J. Med. 1983, nr 309.
- Górecka D.: Jak pomóc pacjentowi rwcić palenie – poradnik dla lekarzy. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc. Warszawa 1991.
- Samochowiec J., Rogoziński D., Hajduk A., Skrzypińska A., Arentowicz G., Diagnostyka, mechanizm uzależnienia i metody leczenia uzależnienia od nikotyny, Alkoholizm i Narkomania, Tom 14, nr 3, ss. 323-340.
- Siemińska, Alicja. 2011. „Kiedy zaczyna się uzależnienie od nikotyny?” Advances in Respiratory Medicine 79, nr 5.
Artykuł Partnera
